Kiến thức chuyên ngành
Bệnh hoại tử gan tuỵ cấp tính trên tôm
Bệnh hoại tử gan tuỵ cấp tính trên tôm
Bệnh hoại tử gan tuỵ cấp tính trên tôm là một vấn đề nghiêm trọng. Đây là căn bệnh gây tổn thất lớn. Bệnh ảnh hưởng đến sức khỏe và năng suất nuôi trồng thủy sản. Nguyên nhân chính là do vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus. Bệnh thường xuất hiện ở tôm thẻ chân trắng và tôm sú. Các triệu chứng bao gồm tôm yếu, bỏ ăn, chết hàng loạt. Nếu không phát hiện sớm, bệnh lây lan nhanh, gây thiệt hại nặng nề. Việc nghiên cứu và quản lý bệnh là rất quan trọng.
Nguyên nhân
Nguyên nhân gây bệnh hoại tử gan tụy cấp tính (AHPND) chủ yếu do vi khuẩn gây ra. Tác nhân chính là Vibrio parahaemolyticus chứa plasmid mang gen độc tố PirAB. Gen này tạo ra độc tố làm tổn thương nghiêm trọng gan tụy tôm. Ngoài ra, một số vi khuẩn như Vibrio harveyi và Vibrio campbellii cũng có thể gây bệnh.
Điều kiện môi trường không ổn định là yếu tố thuận lợi cho vi khuẩn phát triển. Chất lượng nước ao nuôi kém, ô nhiễm hữu cơ cao là nguyên nhân phổ biến. Mật độ nuôi quá dày làm tăng khả năng lây nhiễm giữa các cá thể. Sự biến động của nhiệt độ, độ mặn và pH khiến tôm dễ bị suy giảm sức đề kháng. Thức ăn dư thừa tích tụ trong ao tạo điều kiện cho vi khuẩn gây hại phát triển nhanh chóng. Những yếu tố này kết hợp làm tăng nguy cơ bùng phát bệnh AHPND.
Triệu chứng bệnh
Triệu chứng bệnh hoại tử gan tụy cấp tính trên tôm rất rõ ràng và dễ nhận biết. Biểu hiện bên ngoài là tôm ăn yếu hoặc bỏ ăn hoàn toàn. Tôm thường bơi lờ đờ, tụ tập ở rìa ao hoặc bơi sát mặt nước. Thân tôm trở nên mềm nhũn và có màu sắc nhợt nhạt, kém tươi sáng. Những dấu hiệu này cho thấy sức khỏe tôm bị suy giảm nghiêm trọng.
Khi quan sát bên trong, gan tụy của tôm có nhiều thay đổi bất thường. Gan tụy thường teo nhỏ, nhũn và chuyển màu nhạt hoặc đen. Ống ruột của tôm rỗng hoặc chứa rất ít thức ăn, cho thấy tôm ngừng tiêu hóa. Những biểu hiện này xuất hiện sớm sau khi tôm mắc bệnh.
Tỷ lệ chết của tôm rất cao khi bệnh bùng phát trong ao nuôi. Tôm thường chết hàng loạt trong 20-30 ngày đầu sau khi thả nuôi. Điều này gây thiệt hại nghiêm trọng cho người nuôi, đặc biệt là ở các vùng nuôi thâm canh. Những triệu chứng này đòi hỏi sự theo dõi sát sao để kịp thời xử lý.
Phòng trị bệnh
Phòng bệnh
Phòng bệnh hoại tử gan tụy cấp tính trên tôm đòi hỏi sự quản lý nghiêm ngặt và khoa học. Quản lý môi trường ao nuôi là yếu tố tiên quyết để hạn chế dịch bệnh. Trước khi thả giống, cần cải tạo ao kỹ lưỡng, loại bỏ bùn và vi khuẩn có hại. Nước nuôi cần được giữ sạch, với độ mặn ổn định từ 10-25 ppt. Sử dụng các loại vi sinh như Bacillus và Lactobacillus giúp kiểm soát vi khuẩn gây hại. Định kỳ thay nước và hút bùn đáy ao để duy trì môi trường ổn định.
Chọn giống tôm khỏe mạnh là bước quan trọng để phòng bệnh hiệu quả. Tôm giống cần được kiểm tra sạch bệnh bằng phương pháp PCR. Nên thả giống với mật độ phù hợp, tránh nuôi quá dày để giảm rủi ro lây nhiễm.
Quản lý dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc tăng sức đề kháng cho tôm. Cần sử dụng thức ăn chất lượng cao và bổ sung các chất tăng cường miễn dịch. Các chất như β-glucan, vitamin C và E giúp tôm chống lại bệnh tật hiệu quả hơn. Không nên để thức ăn dư thừa trong ao để tránh ô nhiễm nước.
Sử dụng hóa chất đúng cách là biện pháp bổ trợ phòng bệnh. Formalin và iodine có thể dùng để khử trùng ao nuôi với liều lượng phù hợp. Tuy nhiên, cần tuân thủ các quy định về liều lượng để đảm bảo an toàn cho môi trường và sức khỏe tôm. Những biện pháp này nếu thực hiện đúng sẽ giảm thiểu nguy cơ bùng phát bệnh trong ao nuôi.
Trị bệnh
Điều trị bệnh hoại tử gan tuỵ cấp tính trên tôm cần kết hợp nhiều biện pháp. Sử dụng kháng sinh đúng cách là phương pháp quan trọng. Các kháng sinh như Oxytetracycline, Florfenicol và Enrofloxacin cần tuân thủ nghiêm ngặt hướng dẫn về liều lượng. Đảm bảo sử dụng đúng quy định không chỉ nâng cao hiệu quả điều trị mà còn hạn chế nguy cơ kháng kháng sinh. Điều này đặc biệt quan trọng để bảo vệ môi trường nuôi trồng và duy trì tính an toàn sinh học trong sản xuất thủy sản.
Hóa chất diệt khuẩn cũng hỗ trợ kiểm soát mầm bệnh trong ao. Chlorine dioxide được sử dụng để sát trùng ao nuôi . Benzalkonium chloride (BKC) giúp khử trùng nước hiệu quả. Các hóa chất này cần được sử dụng đúng cách để đảm bảo an toàn.
Bên cạnh đó, hỗ trợ miễn dịch cho tôm giúp tăng khả năng chống lại bệnh. Bổ sung Probiotics như Bacillus spp. vào thức ăn giúp cải thiện hệ vi sinh đường ruột. Các khoáng chất như calcium và magnesium nên được thêm vào nước để tăng cường sức khỏe tôm.
Xử lý nước ao nuôi là bước quan trọng trong việc kiểm soát bệnh. Dolomite và zeolite có thể được dùng để ổn định pH và hấp thụ độc tố. Vi sinh xử lý nước nên được sử dụng định kỳ để ức chế vi khuẩn có hại. Những biện pháp trên cần được thực hiện đồng bộ để điều trị bệnh hiệu quả và bảo vệ tôm nuôi.
Bài viết liên quan
Hội chứng Taura – Bệnh đuôi đỏ trên tôm
Bệnh đen mang trên tôm, nguyên nhân và cách khắc phục
Bệnh phát sáng trên tôm, nguyên nhân và cách điều trị
Bệnh cong thân, đục cơ ở tôm, nguyên nhân và cách khắc phục
Bệnh mờ đục trắng gan trên tôm thẻ chân trắng
Bệnh đốm đen trên tôm, nguyên nhân và cách điều trị