QUẢN LÝ KHOÁNG CHẤT VÀ CÂN BẰNG ION TRONG AO NUÔI TÔM

Vai trò của khoáng và ion trong ao nuôi tôm

Khoáng chất là nền tảng cho vỏ – cơ – enzyme – miễn dịch – điều hòa áp suất thẩm thấu của tôm.
Trong tự nhiên, khoáng luôn được bổ sung liên tục từ nguồn nước biển. Nhưng trong mô hình nuôi thâm canh – ao bạt – ao ít thay nước, lượng khoáng rất dễ bị suy giảm.

Khoáng tác động trực tiếp đến:

• Quá trình lột xác và tái tạo vỏ

• Độ cứng nước (Hardness)

• Cân bằng áp suất thẩm thấu (Osmotic balance)

• Hoạt động co cơ và vận động

• Sức khỏe đường ruột và khả năng bắt mồi

• Hạn chế cong thân, đục cơ, mềm vỏ

Vì vậy, quản lý khoáng và ion là nhiệm vụ bắt buộc trong nuôi tôm thâm canh hiện đại.

Những khoáng chất quan trọng nhất trong ao nuôi tôm

Canxi (Ca)

• Thành phần chủ đạo trong vỏ tôm

• Tôm thiếu Ca: vỏ mềm, lột xác không hoàn toàn, cong thân, yếu chân bơi

Magie (Mg)

• Giúp tôm co cơ – bơi khỏe

• Ổn định pH – kiềm

• Tỷ lệ Ca:Mg lý tưởng 2:1

Kali (K)

• Quan trọng cho cơ – thần kinh – cân bằng áp suất

• Cực kỳ cần thiết khi trời mưa hoặc độ mặn thấp

• Thiếu K: tôm co giật, chậm lớn, chết rải rác

Natri (Na)

• Giữ ổn định áp suất thẩm thấu

• Hỗ trợ quá trình hấp thu khoáng khác

Mangan (Mn)

• Tăng cường enzyme

• Hạn chế bệnh đục cơ

Dấu hiệu tôm thiếu khoáng – mất cân bằng ion

Bà con có thể nhận biết rất nhanh khi tôm thiếu khoáng:

✔ Vỏ mềm – mỏng – trầy xước
✔ Tôm lột xác dính vỏ – lột không hết
✔ Tôm đục cơ, cong thân sau mưa
✔ Giảm tốc độ tăng trưởng
✔ Bơi yếu, bắt mồi kém
✔ Dễ nhiễm khuẩn ngoài thân (đen mang, mòn đuôi)
✔ Màu nước biến động, tảo tàn bất thường

Thiếu khoáng khiến tôm stress, từ đó dễ nhiễm bệnh EHP – phân trắng – EMS – mềm vỏ.

Nguyên nhân làm khoáng suy giảm trong ao

❌ Mưa lớn – nước ngọt tràn vào làm loãng khoáng
❌ Tảo phát triển mạnh hút khoáng nhanh
❌ Đáy ao nhiều hữu cơ làm kết tủa Ca – Mg
❌ Thay nước liên tục
❌ Dùng hóa chất sát khuẩn làm mất cân bằng ion
❌ Độ mặn thấp (<5‰): K – Mg giảm rất nhanh
❌ Lột xác đồng loạt

Các mô hình ao bạt, ít thay nước càng dễ thiếu khoáng hơn ao đất truyền thống.

Hướng dẫn quản lý khoáng theo giai đoạn tôm

Giai đoạn 1: Bổ sung khoáng chất trong giai đoạn Tôm 1–20 ngày

• Duy trì Ca 80–120 mg/L, Mg 40–60 mg/L

• Sử dụng khoáng hạt hoặc khoáng nước liều nhẹ, 3 ngày/lần

Giai đoạn 2: Bổ sung khoáng chất trong giai đoạn 20–40 ngày

• Tôm bắt đầu lột mạnh

• Tăng Ca/Mg và bổ sung Kali 3–5 ppm sau mưa

Giai đoạn 3: Bổ sung khoáng chất trong giai đoạn 40–70 ngày (giai đoạn tăng tốc)

• Bổ sung khoáng 4–5 ngày/lần

• Đánh khoáng vào buổi chiều khi tôm chuẩn bị lột

• Giữ Ca:Mg ở mức 2:1

Giai đoạn 4: Bổ sung khoáng chất trước thu hoạch

• Bổ sung khoáng để giúp tôm dày vỏ – đẹp màu – hạn chế đục cơ

• Tránh để đáy ao dơ, khí độc cao (NH3 – NO2 – H2S làm tôm yếu vỏ)

Cách đánh khoáng chất hiệu quả cho ao nuôi

📌 Chọn thời điểm:

• Tốt nhất lúc trời mát, buổi chiều

• Tránh nắng gắt vì tảo hút khoáng nhiều

📌 Cách đánh khoáng:

• Hòa tan khoáng vào nước rồi tạt quanh ao

• Kết hợp sục khí để khoáng phân bố đều

• Tránh đánh chung với chất oxy hóa hoặc thuốc sát khuẩn

📌 Sau khi dùng thuốc diệt khuẩn:

• Luôn bổ sung khoáng + vi sinh để ổn định hệ tôm

📌 Theo dõi độ cứng nước:

• Hardness lý tưởng: 120–180 mg/L

• Nếu ĐỘ CỨNG < 100 mg/L → tôm rất dễ mềm vỏ

Lợi ích khi duy trì khoáng chất – ion ổn định

Khi khoáng Ca – Mg – K – Na cân bằng, bà con sẽ thấy:

✔ Tôm cứng vỏ nhanh – lột xác đều
✔ Đường ruột khỏe – bắt mồi mạnh
✔ Giảm hẳn cong thân – đục cơ
✔ Tôm tăng trưởng nhanh hơn 15–25%
✔ Ít bị rong nhớt – đóng vỏ – đen mang
✔ Giảm sốc khi mưa – khi thay nước
✔ Tỷ lệ sống tăng, năng suất cao

Đặc biệt trong nuôi thâm canh – siêu thâm canh, khoáng là yếu tố bắt buộc.

Kết luận

Quản lý khoáng và cân bằng ion không chỉ là bổ sung khoáng định kỳ, mà là cả một chiến lược bao gồm:

• Theo dõi độ cứng Na – Ca – Mg – K

• Điều chỉnh theo thời tiết – lượng mưa

• Bổ sung khoáng đúng liều – đúng thời điểm

• Kết hợp men vi sinh để giữ đáy sạch

• Duy trì nước ổn định, tránh biến động lớn

Khi khoáng ổn định, tôm sẽ khỏe, vỏ cứng, lột xác nhanh và tăng trọng mạnh – là nền tảng để bà con đạt năng suất cao – chi phí thấp – lợi nhuận tốt.