Nuôi cá theo hướng bền vững và thân thiện môi trường – Hướng đi tất yếu của thủy sản Việt Nam

Xu hướng tất yếu trong nuôi cá hiện nay

Ngành nuôi trồng thủy sản, đặc biệt là nuôi cá, đang ngày càng đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo an ninh lương thực, xuất khẩu và sinh kế cho hàng triệu hộ dân. Tuy nhiên, đi kèm với sự phát triển nóng là nhiều hệ lụy như: ô nhiễm môi trường nước, dịch bệnh bùng phát, chất lượng sản phẩm chưa ổn định. Để giải quyết những thách thức này, nuôi cá theo hướng bền vững và thân thiện môi trường đang trở thành xu thế tất yếu, không chỉ giúp nâng cao giá trị sản phẩm mà còn mở rộng cánh cửa ra thị trường quốc tế.

Nuôi cá bền vững là gì?

Nuôi cá bền vững là mô hình nuôi trồng được thiết kế nhằm:

• Đảm bảo sản lượng ổn định lâu dài.

• Giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường ao nuôi, nguồn nước và hệ sinh thái.

• Tạo ra sản phẩm an toàn, đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế.

Cốt lõi của nuôi cá bền vững chính là cân bằng kinh tế, xã hội và môi trường.

Các tiêu chuẩn quốc tế và trong nước đang áp dụng

Để khẳng định chất lượng nhiều hộ nuôi và doanh nghiệp đã áp dụng các tiêu chuẩn sau:

VietGAP (Vietnamese Good Agricultural Practices)

• Tiêu chuẩn trong nước do Bộ NN&PTNT ban hành.

• Yêu cầu tuân thủ về an toàn thực phẩm, môi trường, phúc lợi xã hội và truy xuất nguồn gốc.

• Phù hợp với hộ nuôi nhỏ, bước đệm để tiến tới các chứng nhận quốc tế.

GlobalG.A.P

• Là tiêu chuẩn quốc tế phổ biến nhất trong nông nghiệp và thủy sản.

• Được nhiều thị trường như EU, Mỹ, Nhật Bản yêu cầu.

• Đảm bảo sản phẩm nuôi cá an toàn, minh bạch và thân thiện môi trường.

ASC (Aquaculture Stewardship Council)

• Chứng nhận chuyên biệt cho nuôi trồng thủy sản.

• Đặt nặng vấn đề giảm ô nhiễm, bảo vệ hệ sinh thái, quyền lợi người lao động.

• Là “tấm hộ chiếu vàng” cho cá tra, cá rô phi, cá hồi… xuất khẩu vào các thị trường khó tính.

Lợi ích khi nuôi cá theo hướng bền vững

• Nâng cao giá trị sản phẩm: Cá được chứng nhận VietGAP, ASC, GlobalG.A.P có thể bán giá cao hơn 10–30%.

• Mở rộng thị trường: Chỉ sản phẩm có chứng nhận mới vào được siêu thị, chuỗi lớn.

• Giảm rủi ro dịch bệnh: Quản lý môi trường, hạn chế kháng sinh, giảm thiểu chi phí chữa trị.

• Bảo vệ môi trường lâu dài: Giảm chất thải, bảo tồn nguồn nước, giảm thiểu xung đột với cộng đồng.

• Đáp ứng xu thế tiêu dùng xanh: Người tiêu dùng quan tâm đến sức khỏe và trách nhiệm xã hội.

Giải pháp thực hành để nuôi cá bền vững

Để hướng tới mô hình nuôi cá thân thiện môi trường, bà con và doanh nghiệp có thể áp dụng các giải pháp sau:

• Quản lý thức ăn hợp lý: Cho ăn vừa đủ, sử dụng thức ăn chất lượng cao để giảm ô nhiễm đáy ao.

• Hạn chế thuốc, hóa chất: Ưu tiên sử dụng chế phẩm sinh học, men vi sinh thay thế kháng sinh.

• Quản lý chất lượng nước: Định kỳ thay nước, kết hợp hệ thống lọc sinh học hoặc ao lắng.

• Sử dụng nguồn giống sạch bệnh: Giúp giảm dịch bệnh và nâng cao tỷ lệ sống.

• Ứng dụng công nghệ: Ao nuôi tuần hoàn (RAS), nuôi trong lồng bè cải tiến, nuôi kết hợp (cá – tôm – thủy thực vật) để tận dụng và giảm chất thải.

• Đào tạo và ghi chép nhật ký nuôi: Lưu lại quy trình giúp minh bạch và dễ dàng truy xuất nguồn gốc.

Kết luận

Nuôi cá theo hướng bền vững và thân thiện môi trường không chỉ là yêu cầu từ thị trường, mà còn là giải pháp để phát triển lâu dài ngành thủy sản Việt Nam. Áp dụng các tiêu chuẩn như VietGAP, GlobalG.A.P, ASC sẽ giúp sản phẩm cá Việt nâng cao uy tín, gia tăng giá trị và bảo vệ môi trường sinh thái cho thế hệ tương lai.