Cách phối hợp kháng sinh trong nuôi trồng thuỷ sản

Ngành nuôi trồng thủy sản đang phát triển mạnh để đáp ứng nhu cầu lương thực toàn cầu. Điều này khiến việc kiểm soát các bệnh do vi khuẩn trở thành thách thức lớn. Kháng sinh là phương pháp phổ biến để điều trị bệnh trong thủy sản. Tuy nhiên, lạm dụng hoặc sử dụng sai cách có thể gây ra kháng kháng sinh. Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng và môi trường.

Vì thế, việc phối hợp kháng sinh một cách khoa học là rất cần thiết. Phương pháp này giúp tối ưu hiệu quả điều trị và giảm thiểu tác động tiêu cực đến hệ sinh thái. Bài viết này sẽ đi sâu vào cách phối hợp kháng sinh trong nuôi trồng thủy sản. Đồng thời, bài cũng phân tích các yếu tố cần thiết để đảm bảo ngành phát triển an toàn và bền vững.

Tìm hiểu về phối hợp kháng sinh

Phối hợp kháng sinh là việc sử dụng đồng thời hai hoặc nhiều loại kháng sinh trong điều trị nhiễm khuẩn. Mục đích nhằm tăng hiệu quả điều trị và giảm nguy cơ kháng thuốc. Cũng như rút ngắn thời gian điều trị và mở rộng phổ kháng khuẩn.

Khi phối hợp kháng sinh, số lượng kháng sinh sẽ tăng lên. Điều này khiến chi phí điều trị cao hơn bình thường. Tỷ lệ gặp tác dụng phụ do kháng sinh cũng cao hơn. Vì vậy, khi phối hợp hai hoặc nhiều loại kháng sinh, bạn cần cân nhắc kỹ. Điều này đòi hỏi sự thận trọng cao.

Một số trường hợp cần phối hợp kháng sinh 

Nhiễm trùng đa loại vi khuẩn: Khi cá hoặc động vật thủy sản bị nhiễm nhiều loại vi khuẩn khác nhau. Việc sử dụng một loại kháng sinh có thể không đủ hiệu quả. Phối hợp kháng sinh có thể giúp tiêu diệt nhiều loại vi khuẩn đồng thời và giảm nguy cơ tái nhiễm.

Vi khuẩn kháng kháng sinh: Nếu vi khuẩn gây bệnh đã kháng một số loại kháng sinh đơn lẻ. Có thể cần phối hợp kháng sinh để đạt hiệu quả điều trị cao hơn. Điều này thường xảy ra với các loại vi khuẩn đã phát triển khả năng kháng lại các kháng sinh thông dụng trong nuôi trồng thủy sản.

Nhiễm khuẩn hệ thống nặng: Trong các trường hợp nhiễm khuẩn hệ thống nặng (như nhiễm khuẩn huyết). Việc phối hợp kháng sinh có thể giúp tiêu diệt vi khuẩn nhanh chóng. Giúp bảo vệ sinh mạng động vật và giảm nguy cơ lây lan.

Phòng ngừa khi môi trường có nguy cơ cao: Nếu môi trường nước nuôi bị ô nhiễm nặng hoặc có sự gia tăng đột ngột của vi khuẩn gây bệnh. Việc phối hợp kháng sinh đôi khi được dùng để phòng ngừa cho toàn bộ đàn trước khi xảy ra dịch bệnh.

Cách phối hợp 2 kháng sinh với nhau

Kết hợp cùng loại

Hai kháng sinh phối hợp cùng loại hoặc cùng có tác dụng kìm khuẩn, diệt khuẩn

Kìm khuẩn/Diệt khuẩn

Kìm khuẩn là đặc tính của loại kháng sinh chỉ ức chế sự phát triển chứ không tiêu diệt vi khuẩn. 

Diệt khuẩn là đặc tính của kháng sinh có khả năng tiêu diệt vi khuẩn. 

Mọi người chỉ dùng kháng sinh hãm khuẩn trong trường hợp cơ thể còn sức đề kháng. Bởi vì thuốc chỉ làm ngưng phát triển của vi khuẩn. Nếu bị nhiễm khuẩn nặng, cơ thể bị suy yếu, bắt buộc phải dùng kháng sinh diệt khuẩn.

Lưu ý, không được phối hợp 2 nhóm kháng sinh kìm khuẩn và diệt khuẩn vì sẽ dẫn đến hiệu ứng đối kháng. Điển hình là nhóm Beta-lactam (Amoxcycillin, Cefalexine) với Tetracyclin. Bởi vì chúng có cơ chế tác dụng khác nhau. Ngoài ra 2 nhóm kháng sinh này còn tác dụng đối kháng với nhau. Beta-lactam cần vi khuẩn phát triển để diệt khuẩn hiệu quả. Khi dùng với tetracyclin, quá trình phân chia vi khuẩn bị kìm hãm. Điều này làm giảm hiệu quả diệt khuẩn của beta-lactam. 

Tuyệt đối không phối hợp nhóm kháng sinh Quinolon và Tetracyclin trong cùng một liệu trình nếu có thể. Đặc biệt là với những nhiễm trùng không đáp ứng tốt hoặc dễ kháng thuốc. Thay vào đó, nên dùng các kháng sinh phù hợp khác hoặc thay đổi liệu trình điều trị khi cần thiết.

Phối hợp hai kháng sinh không cùng một cơ chế tác dụng. Hoặc không gây độc trên cùng một cơ quan

Không nên phối hợp 2 Beta-lactam vì có cùng tác dụng trên vỏ bọc của tế bào vi khuẩn. Hoặc không phối hợp 2 kháng sinh cùng nhóm Aminosid vì nhóm Aminosid gây độc đối với bộ phận thận và tai. Nếu phối hợp 2 kháng sinh cùng nhóm sẽ dẫn tới suy thận trầm trọng trong khi hiệu quả điều trị lại không tăng.

Nguyên tắc phối hợp thuốc kháng sinh

Nhóm kháng sinh diệt khuẩn

Beta-Lactam, Aminosid, Quinolon, Polypeptid. Các kháng sinh này kết hợp với nhau sẽ có tác dụng cộng hoặc tăng mức.

Nhóm kháng sinh kìm khuẩn

Tetracyclin, Phenicol, Macrolid, Trimethoprime, Sulphamid. Các kháng sinh này kết hợp với nhau sẽ có tác dụng cộng.

Nhóm hiệp lực

• Nhóm Aminosid phối hợp được với các nhóm: Tetracyclin, Phenicol, Macrolid, Trimethoprime
• Nhóm Polypeptid phối hợp được với các nhóm: Tetracyclin, Phenicol, Macrolid, Trimethoprime
• Nhóm Beta-lactam phối hợp được với các nhóm: Polypeptid, Sulfamid

Nhóm đối kháng

• Nhóm Beta-lactam đối kháng với các nhóm: Tetracyclin, Phenicol, Macrolid, Trimethoprime
• Nhóm Quinolon đối kháng với các nhóm: Tetracyclin, Phenicol, Macrolid, Trimethoprime

Nhóm đồng vận tăng mức

• Nhóm Aminosid tác dụng đồng vận với các nhóm: Beta-lactam và Quinolon
• Nhóm Quinolon tác dụng đồng vận với nhóm Polypeptid

Phối hợp kháng sinh trong nuôi trồng thủy sản là phương pháp hiệu quả. Phương pháp này giúp kiểm soát và điều trị bệnh nhiễm trùng. Đồng thời, nó tăng cường sức khỏe và năng suất vật nuôi. Tuy nhiên, người nuôi cần tuân thủ đúng hướng dẫn sử dụng kháng sinh. Điều này bao gồm liều lượng và thời gian sử dụng. Ngoài ra, cần kết hợp các biện pháp quản lý dịch bệnh khác. Cách sử dụng kháng sinh đúng sẽ giảm thiểu nguy cơ kháng thuốc. Nó còn giúp bảo vệ môi trường nước. Phương pháp này hỗ trợ sự phát triển bền vững cho ngành nuôi trồng thủy sản. Điều đó đáp ứng nhu cầu thị trường về chất lượng và an toàn thực phẩm.